بررسی خواص حشره کشی اسانس نارنگی citrus reticulata blanco ,لیمو citrus limon l. و نارنج citrus aurantium l. روی حشرات آفت محصولات انباری

کاربرد وسیع حشره کش هایی با طیف وسیع سبب توسعه نژادهای حشرات مقاوم، از بین رفتن موجودات مفید، طغیان آفات ثانویه و اثرات نامطلوب زیست محیطی گردیده است. در سال های اخیر اسانس ها، به سبب خواص حشره کشی، دور کنندگی و ضد تغذیه ای توجه زیادی را در کنترل آفات به سمت خود معطوف ساخته اند. در این تحقیق اثرات اسانس نارنگی رقم کلمانتین، citrus reticulata blanco (rutaceae)، لیمو ترش رقم لیسبون citrus limon l. (rutaceae) و نارنج (rutaceae) citrus aurantium l. روی حشرات کامل دو گونه آفت انباری شامل، سوسک چهار نقطه ای حبوبات col: bruchidae))callosobruchus maculatus (f.) و شپشه آرد tribolium confusum jacquelin du val (tenebrionidae) در شرایط دمایی 1±25 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 5±70 درصد و در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب به دست آمدند. براساس مقدار lc50، سوسک چهار نقطه ای حبوبات و شپشه آرد به ترتیب به اسانس نارنج و نارنگی حساسیت بیشتری نشان دادند. سمیت تنفسی اسانس نارنج نسبت به اسانس نارنگی و لیمو از دوام بیشتری برخوردار بود. اثرات دور کنندگی اسانس ها با اولفکتومتر rzr سنجیده شد و نشان داد که اسانس ها به طور معنی داری سبب دور شدن حشرات می گردند. در این پژوهش اسانس نارنگی و لیمو به ترتیب بیشترین اثرات دور کنندگی را برای سوسک چهار نقطه ای حبوبات و شپشه آرد ایجاد نمودند. اثرات اسانس ها روی تفریخ تخم و لاروهای 1، 4 و 8 روزه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تخم های مسن نسبت به تخم های جوان حساسیت بیشتری به اسانس دارند. اگرچه مرگ و میر لاروها در برابر اسانس ها با افزایش سن آن ها کاهش یافت. اسانس ها به طور معنی داری بر میزان تخمریزی سوسک چهار نقطه ای حبوبات اثر گذاشتند. به طوری که در بالاترین غلظت به کار برده شده (ppm3000)، بالاترین میزان بازدارندگی تخمریزی سوسک چهار نقطه ای حبوبات نسبت به اسانس نارنگی ایجاد شد. آزمایشات دیسک آردی نشان داد که اسانس ها اثرات معنی داری روی شاخص های تغذیه ای شپشه آرد دارند، به طوری که اسانس نارنج و لیمو روی شاخص fdi موثرتر از اسانس نارنگی عمل نمودند. آنالیز gc-ms به ترتیب 16، 17 و 16 ترکیب را در اسانس نارنگی، لیمو و نارنج شناسایی نمود، که اغلب، مونوترپنویید هستند.